Verdronken land 2

Net als Venetië in Italië, lopen kuststeden altijd het risico om geleidelijk aan of ineens onder water te verdwijnen. De storm van december 2008 zette vijfenzeventig procent van de stad onder water. Over de afgelopen honderden jaren, vertellen onderzoekers, steeg het niveau van de zeespiegel op onze planeet behoorlijk. Daarbij kwam ook nog dat plaatselijk hier en daar tektonische platen verzakten waardoor het water meer grip kreeg op onze kustlijnen. Door de diverse stormen  en Tsunami’s kwamen ook gebieden onder water te staan.

Kusttempel bij het strand in het ‘land van de zeven pagoden’, Zuidoost India, Mahabalipuram, gebouwd in de Pallava periode. Foto: Wikipedia bestand; land of the seven pagodes.

Engeland, Suffolk, de stad Dunwich
Wat Venetië betreft is er niets nieuws onder de zon want in Engeland werd de Middeleeuwse stad Dunwich (Suffolk, U.K.) in een serie dodelijke stormen door de zee overmeesterd. In een van die stormen (1286) verdween in een keer evenzo vijfenzeventig procent van de stad onder water. In 2013 verdwenen de laatste resten van de stad in een storm onder de zeespiegel, op de ruïnes van het Franciscaner klooster na. De stad was ooit de hoofdstad van het Koninkrijk East Anglia en was in de periode van de 5e tot de 10e eeuw één van de grootste havensteden. Volgens het Doomsday Book (geschreven in 1086) telde de stad ooit acht kerken, drie kloosters en drieduizend inwoners.

Rondom Wight
In het zuiden van Engeland, rondom het eiland Wight vonden duikers diverse resten die erop wijzen dat het eiland ooit vast zat aan Engeland en dat Engeland zelf vastzat aan het vasteland van Europa. Onderwaterarcheologen vonden in de modder rond het eiland diverse stenen werktuigen die dateren uit de Midden Steentijd en zij vermoeden dat een enorme vloed zo’n 8000 jaar geleden grote delen van het vasteland tussen Engeland en Frankrijk overspoelde. Rond 7000 jaar geleden raakte het gebied van Wight geïsoleerd door een aantal heftige stormen met verhoogde waterstand en aldus ontstond de eilandvorm. Hoeveel kustgebieden zouden al zo verzonken zijn? Volgens de diverse wetenschappers liggen onder water nog veel verrassingen te wachten op onze ontdekking.

NW Frankrijk: Carnac, Erlannic, Golf van Morbihan
De golf van Morbihan, ten zuiden van de Auray en Vannes, stond al bekend om zijn vele dolmen en megalieten. Op het île aux Chêvres – in het verdronken land van de baai van Morbihan – ligt het beroemde koningsgraf Gavrinis met zijn (meer dan twintig) prachtig gegraveerde draagstenen.
Maar er valt plaatselijk zeker nog veel te ontdekken voor archeologen. Zo vonden Engelse toeristen die een kustwandeling maakten over het strand van Morbihan een aantal bijzondere bijlen uit de steentijd. De kuststrook was al opmerkelijk omdat hier drie grote steenkringen staan die doen denken aan Stonehenge. Een van de grote steenkringen staat nu half in het kustwater maar moet ooit een flink eind van de kust af hebben gestaan. De  Franse archeologische dienst hield de vondst van de bijzondere bijlen een jaar geheim om in alle rust een nader onderzoek te doen. De stenen bijlen werden waarschijnlijk door stromingen naar het strand gespoeld maar komen mogelijk uit grafheuvels die nu onder water liggen.

De reconstructie van Pavlopetrie, Griekenland
Onder de golven nabij het eiland Elafonisos in zuidelijk Griekenland (Laconia) ligt een grote havenstad. Sinds de ontdekking ervan (in 1967) is daar al heel wat onderzoek verricht.

In 1967 was Dr. Nic Fleming (Oceanoloog) aan het werk langs de kustlijn toen hij stuitte op rijen stenen die heel duidelijk door mensenhanden waren gevormd. Op dat moment wist hij helemaal niet waartoe zijn ontdekking zou leiden. Aanvankelijk dacht men dat het gebied met de typische ruïnes niet groter was dan ongeveer vier voetbalvelden. Nu weet men beter want de gevonden ruïnes behoren toe aan de eens zo glorieuze havenstad Pavlopetrie. De stad beleefde zijn eerste bloeiperiode rond 1600 voor Christus en is de oudste verloren havenstad onder de zeespiegel.

De reconstructie van de verzonken stad
Jon Henderson (Universiteit van Nottingham, UK) maakte in samenwerking met de archeologische dienst van Griekenland en de Universiteit van Athene een 3D reconstructie van de oude stad, haar huizen en gevonden voorwerpen. De stad dateert uit de dagen van Troje en de tijd van koning Agamemnon (Homeros ‘Ilias en Odyssea’; ‘En er stak een huilende storm op, gedreven door de hand van Zeus, met golven als bergen zo hoog. De zuidwester stormen dreven de kokende branding naar Pheastos en de schepen werden op de klippen aan splinters geslagen… en ondertussen werden de blauwgeboegde schepen naar de Egyptische wateren gevoerd…).
Het coördinerende team nam contact op met Oscar Pizzaro en Matt Johnson Roberson van de Universiteit van Sydney. De beide mannen waren bezig met een prototype van een 3d scanner waardoor een 3d reconstructie van de gebouwen en de gevonden objecten mogelijk werd gemaakt. De beide mannen werden uitgenodigd en namen hun apparatuur met zich mee. Daarnaast werd Visual-effect specialist Simon Clarke ook uitgenodigd om ter plaatse zijn op en aanmerkingen te komen geven.

Als eerste begon men om de gevonden voorwerpen te fotograferen en vervolgens te labelen. Na aankomst op het droge, scande men de voorwerpen in met de 3d apparatuur. Met de voorgeprogrammeerde softwaremodellen van oude aardewerken kruiken, potten, kannen en bekers kon men de soms haast onherkenbare potscherven weldra prima thuisbrengen. Vervolgens begon men met het in kaart brengen van de gevonden funderingen en resten van stenen muren en daken die onderwater her en der verspreid lagen. Om meer inzicht te krijgen in de bouwwerken uit die periode bestudeerde Jon Henderson de bouwstijl van een aantal oude boerderijen en huizen die in de omgeving nog te vinden zijn.  Zo kon hij een goede indruk krijgen van de bouwstijlen en de kleuren die men gebruikte. Daarnaast zag hij wat hij ook aan de onderwater ruïnes opmerkte; de meeste huizen bestonden uit twee verdiepingen met een heus dak en daarnaast een schuur of aanbouw die als opslagplaats diende. De grote huizen in de stad hadden dakpannen van aardewerk en een erf dat ommuurd was met een stenen muur. Kleinere huizen hadden een plat dak. De stad had een goede infrastructuur en bezat diverse grotere gebouwen die waarschijnlijk dienst deden als tempel, raadhuis of misschien zelfs als school.

Stad uit de tijd van Mycene
De meeste voorwerpen die het team vond dateerden uit de periode van het machtige Mycene (1600-1100 BC). Maar daarnaast vond men in sommige delen van de stad ook voorwerpen die nog ouder waren dan de stad zelf en dateren uit de aanvangsperiode van rond 2000 BC. De bloeiperiode van de stad moet omstreeks 1600 BC hebben gelegen want uit die periode dateren de voorwerpen die zo typerend zijn voor de stad. In de periode na 1100 BC verdween de stad geleidelijk aan onder de zeespiegel maar bouwde men er wel gebouwen bij op hoger gelegen grond. Bij het bekijken van de reconstructie van de stad met al zijn gebruiksvoorwerpen krijg je de indruk dat de stad een behoorlijk beschavingspeil had.

Alexandria, Egypte en Caesarea, Israël
Voor de kust van noordelijk Egypte vond men de resten van de stad Alexandria met zijn 400
meter hoge vuurtoren die als lichtbaken diende en aan de havenpoort stond. De Griekse schrijver Strabo beschreef de stad al in zijn geschriften. Ongeveer 1200 jaar geleden deed zich een zware aardbeving voor in het gebied en verdween de stad.
Franck Goddio, directeur van het archeologische onderzoek te Alexandria, vertelde hoe hij gebruik maakte van satellietscanners, die aan de hand van GPS punten het gebied in eerste instantie in kaart brachten. Aan de hand van die gescande punten, verrichtte onderwaterarcheologen ter plaatse hun onderzoek. Alle gevonden voorwerpen werden in kaart gebracht en gefotografeerd. De jongste voorwerpen die er werden gevonden, dateren uit de periode van de 8e eeuw na Christus.

Alexandria was groot maar niet zo groot als de verzonken havenstad die voor de kust van Caesarea in Israël ligt. Avner Goran (archeoloog) vertelde over die enorme havenwerken uit de periode van Herodus en hoe men mogelijk de grote havenmuren maakte die de oude haven gedeeltelijk omringden.  De stad strekte zich ooit uit tot een halve mijl van de huidige kustlijn.

Wonderlijk genoeg maakte men toen al gebruik van beton. Men timmerde eerst grote houten bakken die men volstortte met een mengsel van kalk en vulkanische as. Die as bestond voor een groot gedeelte uit Silicium in combinatie met andere stoffen. De bakken met het beton liet men vervolgens langzaam afzinken naar de bodem en daar harde het mengsel verder uit.  Volgens dr. Ehud Galili (onderwaterarcheoloog) verzonk de stad  voor de kust van Caesarea geleidelijk aan onder de zeespiegel omdat hij was gebouwd op een zandplateau wat onderhevig was aan kusterosie. Door de werking van zeestromingen verdween het zand langzaamaan vanonder de funderingen van de stad.

India – zuidoostelijke kust: het land van de zeven pagoden
In India gingen oude verhalen in het rond die vertelden over zes tempels of pagoden die verdwenen in de golven. De oude tempels moeten ooit hebben behoord tot een belangrijke stad van het Pallava Koninkrijk in de 8e eeuw. Volgens de diverse vertellingen telde die oude stad zeven pagoden en lag hij voor de kust van de laatste pagode die nog te vinden is in het gebied van Mahabalipuram. Net voor de Kersttsunami op 26 december 2004 die op de kust van India beukte, maakten strandwandelaars foto’s van het extreme laagwater. Op die foto’s is te zien hoe het water zich tot zo’n 500 meter van het strand terugtrok. Een lange rechte lijn van grote rotsen kwam daardoor droog te liggen. Toen het water weer met Tsunamikracht op de kust beukte, spoelde het de rotsen schoon van het sediment van vele eeuwen en de ruïnes van de oude stad waren gevonden. Die ruïnes van Mahabalipuram had men tot dan toe nog niet opgemerkt. De ‘Mamalla Puram foto’ toont die enorme ruïnes vanaf de huidige kustlijn van het land van de zeven pagoden. Volgens sommige onderzoekers zijn de pagoden onder water verdwenen door een proces dat kusterosie heet. Maar andere verhalen vertellen over een enorme vloedgolf, die net als de Kersttsunami op de kust beukte en het land overspoelde. Na de Tsunami van 2004 vond men langs de veranderde kustlijn; de resten van tempels, kleinere bouwwerken en standbeelden. De beroemdste vondst is een grote stenen leeuw. Archeologen schatten de ouderdom van de bouwwerken op rond de 7e eeuw na Christus,  gebouwd gedurende de Pallava periode (600-900 AD).

Linken met betrekking tot dit onderwerp
Ancient Discoveries Mega Structures Of The Deep –
http://www.youtube.com/watch?v=hjS6RM0ZEGA
Elafonisos (Pavlopetrie) BBC City Beneath the waves Part 1
http://www.youtube.com/watch?v=6DhK4NNbeVM&list=PLa70JIjMLkCKjHpK_lZATcML8UTEZzYDX
part 2, 3,4, and 5 in playlist
http://www.youtube.com/watch?v=VPHtYoDg6yM&list=PLa70JIjMLkCKjHpK_lZATcML8UTEZzYDX
Sunken Civilizations : Secrets of Lost Cities Underwater
http://www.youtube.com/watch?v=8KTfuCuBLzc
Mahabalipuram, het land van de zeven pagoden
http://en.wikipedia.org/wiki/Seven_Pagodas_of_Mahabalipuram
Doomsday Book
http://nl.wikipedia.org/wiki/Doomsday_Book
Dunwich (Suffolk. UK)
http://nl.wikipedia.org/wiki/Dunwich_%28Suffolk%29
Gavrinis
http://en.wikipedia.org/wiki/Gavrinis
Venetië (stad)
http://nl.wikipedia.org/wiki/Veneti%C3%AB_%28stad%29