DNA van Neanderthaler grotendeels verkend

Wetenschappers maken goede vorderingen met het in kaart brengen van het DNA van Neanderthalers; de mensensoort met de zware uitstekende wenkbrauwen en de terugwijkende kin. 60 procent van hun DNA is nu in verband gebracht met eet en leefgewoonten en uiterlijke kenmerken. Bepaald is dat ze mogelijk zelfs rood haar hadden en sproeten konden hebben. Voor zover nu bekend had de soort een 99,5 procent overeenkomst met hedendaags menselijk DNA. Wij zijn dus inderdaad familie van de Neanderthalers, maar de gemeenschappelijke ouders moeten we verder terugzoeken in de tijd dan we tot nu toe veronderstelden.

Foto van website Wikipedia: file Neanderthaler, schedel

Verschil in DNA
De genetische studie toont aan dat ons hedendaagse DNA toch moderner is en wat meer afwijkt van het DNA patroon van de Neanderthaler. Hiervoor geldt; hoe groter het verschil tussen het DNA patroon in de strengen – van de ene afstammingslijn tot de andere, hoe groter de tussenliggende periode is tot het tijdstip van de gemeenschappelijke voorouders (tenzij genetisch gemanipuleerd).

Konden Neanderthalers spreken?
In het Neanderthaler DNA vond men wel degelijk stukjes die met de ontwikkeling van spraak hebben te maken: ze konden dus zeker klanken voortbrengen die met spraak of taal in verband kunnen worden gebracht. Verder vond men aanwijzingen in het Neanderthaler DNA die wijzen op een lactose-intolerantie: ze dronken dus geen melk meer na hun babytijd. Ingeval ze toch vee hielden dan was dat dus niet vanwege de melk.

Leefden ze eerder of leefden ze in de zelfde periode?
Opgravingen in o.a. Israël en Frankrijk toonden aan dat zij een lange tijd leefden naast modernere mensen. In een grot in Israël vond men lagen met resten van Neanderthalers met daarbovenop resten van modernere mensen. Bovenop die lagen vond men weer, vreemd genoeg, een laag met resten van Neanderthalers. Waarschijnlijk mixten beide mensenfamilies zich niet: een dergelijk gemixt DNA is nog niet aangetroffen maar het is niet uit te sluiten dat een dergelijke mix van DNA ooit nog wel wordt gevonden in oude skeletresten.

Pijlpunt uit het Ateriaan (40.000 tot 25.000 jaar geleden) Taouz Marokko;
Misschien gemaakt door een Neanderthaler? (Foto: N. Quist)

Splitsing tussen moderne mensen en Neanderthalers?
De splitsing tussen Neanderthalers en modernere mensen ontstond mogelijk 450.000 jaar geleden. Op dat tijdstip heerste er waarschijnlijk een strenge ijstijd. De verschillende lagen worden nu dus in verband gebracht met IJstijden: in ijstijd perioden vond men weer meer Neanderthaler resten. In warmere klimaatsperioden vond men resten van de modernere familieleden. Die afwisseling vindt men in grondlagen tot de ouderdom van zo’n 25.000 jaar geleden; in jongere lagen ontbreken resten van Neanderthalers tot nu toe. Zijn ze echt uitgestorven of hebben zich terug getrokken naar de koude hoogten van de Himalaya en andere berggebieden waar ze af en toe nog worden gespot als Verschrikkelijke Sneeuwmannen of Yeti’s?

In hoe verre waren de Neanderthalers ontwikkeld?
Zeker is dat zij hun doden begroeven en dat zij er ook begrafenis rites op na hielden; in een aantal gevallen gaven zij hun doden bloemen mee. Zij verzorgden ook hun gewonden: er zijn skeletresten gevonden die daarop duiden. Een Neanderthaler met een ernstige breukcomplicatie overleefde het zware ongeval; zonder hulp van soortgenoten was dat onmogelijk geweest. Het is mogelijk dat zij ook kennis hadden van geneeskrachtige kruiden en die planten gebruikten. Onlangs is aangetoond dat ook Chimpansees kennis hebben van geneeskrachtige planten en bijvoorbeeld bepaalde bladeren eten om worminfecties tegen te gaan. Ook bepaald geen vreemd gedrag voor dieren dus: zo eten honden en katten gras om haarballen uit hun maag te verwijderen en eten papagaaien een speciale kalkhoudende modder om giftige stoffen, die zij binnenkrijgen door het eten van bepaalde noten en zaden, te neutraliseren.

Waren Neanderthalers ook kunstzinnig?
Het meegeven van bloemen aan de doden (zoals aangetoond bij gevonden Neanderthaler resten) duidt daar mogelijk wel op. Ze maakten ook gereedschap en ook dat vereist een bepaalde creativiteit. Maakten ze ook rotstekeningen en welke rotstekeningen zouden dan door hen gemaakt zijn? Welke gevonden werktuigen zijn van hen en welke zijn gemaakt door modernere mensen? Moeilijke vragen waarop vaak nog geen antwoord is te geven. Doorgaans brengt men de gevonden werktuigen en andere creatieve uitingen in connectie met de gevonden skeletresten, maar in sommige gevallen vindt men werktuigen zonder dat er aanwijzingen zijn wie die gereedschappen of tekeningen maakten. In diverse oude lagen vinden we vrij ruwe gereedschappen die vermoedelijk door Neanderthalers zijn gemaakt.

Chimpansees maken ook werktuigen
De werktuigen zijn geavanceerder dan die van Chimpansees maar zijn weer wat minder uitgewerkt dan die van de latere, modernere mensen. (Ja; ook Chimps maken en gebruiken werktuigen en hebben aanleg voor het gebruik van taal. Hoewel Chimpansees geen menselijke taal kunnen spreken kunnen ze wel communiceren met ons door middel van geleerde symbolen en kunnen ze nog aardig tellen en rekenen.) Die ietwat primitieve werktuigen worden ook aangetroffen in diverse oude lagen in Nederland. Een aantal van die vondsten worden door wetenschappers nog niet geaccepteerd als zodanig: de betreffende lagen waarin ze gevonden werden/worden zouden te oud zijn. Vind je dergelijke werktuigen: schrapers, mesjes, priemen of boortjes, afslag materiaal etc.; gooi ze niet weg maar schrijf op waar je ze hebt gevonden en bewaar de eventueel gevonden gidsfossielen (bijvoorbeeld schelpen) uit die laag erbij. Op die manier kunnen de werktuigen namelijk gemakkelijk worden gedateerd.

Mesjes en afslag resten uit omgeving van Maastricht en werktuigjes van de zelfde locatie. (Foto: N. Quist)

Werktuigje uit omgeving zuidelijk Maastricht (Foto: N. Quist; ander materiaal; bruine vuursteen (?))

Al bekende vindplaatsen in Nederland:

Diverse schelpenlagen uit de Westerschelde en Oosterschelde
Utrechtse Heuvelrug
Omgeving Maastricht: in de toplagen van de bosrijke gebieden en op heuvels
IJsselmeer polders
Zoek vooral op velden wanneer er net is geploegd en zoek in, door regenwater uitgespoelde, geulen.

Redelijk moderne pijlpunt gemaakt door indianen in Mexico. (Foto: N. Quist)

Dossier X

De website voor het onverklaarbare!

Menu

Widgets

Search

DNA van Neanderthaler grotendeels verkend