Is het klimaat wel aan het veranderen of  is het grillige weer onderdeel van een vast patroon? Om die vraag te beantwoorden hebben klimatologen gegevens uit het verleden nodig. En dat was tot nu toe altijd een lastig probleem, want hoe kom je aan betrouwbare weerobservaties uit reeds lang vervlogen tijden?

(Geschreven door Frank.)

Logboek of scheepsjournaal; wikipediafile: logboek. Daarin staan alle gegevens over de reis, zoals het weer die dag. Een belangrijke bron voor klimatologen die het klimaat van toen willen bestuderen.

Klimatologen denken het antwoord gevonden te hebben in de oude scheepsjournalen. In het kader van het Europese project CLIWOC (Climate of the World Oceans) buigen onderzoekers uit Engeland, Nederland, Frankrijk en Spanje zich de komende tijd over een bestand van ettelijke duizenden journalen. De boeken zijn afkomstig uit de periode 1750-1850. Scheepsjournalen bevatten vaak minitieuze informatie over windsnelheid, windkracht en neerslag op zee. Bemanningen waren gewend iedere twee uur verslag te doen van de plaatselijke weersomstandigheden. Deze gegevens had een schipper nodig om, onder andere, de koers van het schip te bepalen. Het CLIWOC verwacht in 2005 hun bevindingen te publiceren.

Geen woorden voor

Een heel andere manier om een beeld van het historische weerpatroon te krijgen is via linguïstiek. Sommige culturen hebben in hun eeuwenoude taalgebruik geen woorden voor de verschijnselen die de mondiale klimaatsveranderingen met zich meebrengt.

De telegraaf drukte een artikeltje af die het probleem inzichtelijk maakt: De Inuit, de oorspronkelijke bewoners uit Groenland en omgeving, zitten door de opwarming van het noordpoolgebied met een opmerkelijk probleem: er is een gebrek aan woorden. Door de klimaatveranderingen duiken er tal van nieuwe diersoorten in het gebied op, zoals wespen, die niet in de Groenlandse taal voorkomen.

Prachtige foto van een electrische ontlading; een bliksem. Wikipediafile; Wide Lightening

Geen woord voor ‘Bliksem’

Ook natuurverschijnselen als ‘bliksem’ zijn op Groenland nieuw en naamloos. “We hebben zelf geen woorden om dit soort fenomenen te beschrijven”,aldus Sheila Watt-Cloutier, voorzitter van de Raad van Inuit. Op Groenland, dat deel uitmaakt van het Deense Koninkrijk, wil de bevolking het liefst zelf woorden creëren in plaats van Deense woorden over te nemen.

Volgens professor Michael Fortescue in Kopenhagen zal dat tot veel lange woorden leiden. Fortescue: “Groenlands is een polisynthetische taal waarin gedachten worden uitgedrukt in één woord, waaraan voor- en achtervoegsels worden toegevoegd.”

Samenstelling FsC.

KNMI/CLIWOC (NL/
Eng)
Linguïstiek : de Telegraaf zaterdag 27 nov 2004