Is grootte belangrijk? (Does size matter?) Deel 2

In het eerste deel van dit artikel hebben we een kijkje kunnen nemen in het laboratorium van Dokter Irene Pepperberg en hebben we kennis kunnen maken met twee bijzondere papegaaien: Alex en Griffin, we zijn er achter gekomen dat verveling een grote rol speelt bij het onderzoek naar deze spraakzame vogels en we hebben ons afgevraagd wat er zou kunnen gebeuren als we op een andere manier met deze papegaaien om zouden gaan. Zou een echte communicatieve dialoog mogelijk zijn zijn als we dat deden?

Geschreven door Saskia de Vries.

cover-pepperberg-2thumb

Foto van het boekomslag van Irene Pepperberg op de website van de Alexfoundation.

N’Kisi

Bovenstaande is exact wat Aimee Morgana heeft gedaan met haar papegaai N’Kisi. N’Kisi is een Afrikaanse grijze papegaai, net als Alex. Vanaf het moment dat N’Kisi 5 maanden oud was heeft Aimee precies gedaan wat hierboven beschreven staat. Ze heeft N’Kisi taal bijgebracht zoals je dat met een kind zou doen, door hem de woorden in de context uit te leggen, hij is behandeld als een lid van de familie.

N’Kisi is nu één van de topdieren ter wereld op het gebied van taal. Hij spreekt in zinnen en gebruikt hierbij een redelijke hoeveelheid grammatica. Hij gebruikt woorden in context, met verleden tijd, heden en toekomst in de zinsbouw; toen hij 4 ½ jaar oud was had hij een woordenschat van ruim 700 woorden. Hij kan foto’s associëren met echte mensen en objecten. Toen hij bijvoorbeeld voor het eerst Dr. Jane Goodall (de apen-onderzoekster) ontmoette, nadat hij haar alleen op de foto had gezien met haar apen, begroette hij haar met “Got a Chimp?” Naast begrip van taal heeft hij ook nog een goed gevoel voor humor. Dr Goodall vond de communicatie met hem ‘een uitzonderlijk voorbeeld van communicatie tussen de verschillende soorten”.

Aimee besloot toen ze N’Kisi kreeg om hem een dominante positie te geven in hun relatie, ze gaf hem het gereedschap taal om de deur te openen voor een creatieve dialoog. Inmiddels is hij meer dan in staat tot conversatie, praat niet na en spreekt niet op commando. Maar hij gebruikt taal om commentaar te geven op en vragen te stellen over dagelijkse gebeurtenissen. Net als kleine kinderen gebruikt hij taal op een creatieve manier, zo zegt hij bijvoorbeeld “flied voor flew en bedenkt een zin als “pretty smell medicine” voor de aromatherapie-oliën van zijn eigenaar.

Het volgende transcript is een voorbeeld van een conversatie tussen Aimee Morgana en N’Kisi.

N’Kisi: “Remember, we went in a car.”
Aimee: “Yes! Did you like it?”
N’Kisi: “I like that – wanna go out in the car.”
Aimee: “We can’t, we don’t have a car now.”
N’Kisi: “Wanna go in a car right now.”
Aimee: “I’m sorry, we can’t right now – maybe we can go again later.”
N’Kisi: “Why can’t I go in a car now?”
Aimee: “Cause we dont have one”
N’kisi: “Let’s get a car”
Aimee: “No Kisi, we
can’t get a car now”
N’kisi: “I want a car”
Aimee: “I’m sorry, baby, not today”
N’kisi: “Hurry up, wanna go in a car. Remember? We were in a car.”

Alleen al uit deze kleine conversatie wordt duidelijk dat N’Kisi taal gebruikt als een gereedschap.

Telepathie

Nieuw onderzoek wijst uit dat N’Kisi ook nog een andere vaardigheid heeft, namelijk telepathie. Dr Rupert Sheldrake heeft een hele serie experimenten met N’Kisi en Aimee Morgana gedaan. Aimee en N’Kisi werden in verschillende ruimtes gezet waarbij ze elkaar niet konden zien en horen. Aimee kreeg verschillende foto’s te zien in willekeurige volgorde. N’Kisi werd geobserveerd en sprak in 23 gevallen een woord dat een directe associatie had met de foto die Aimee op dat moment te zien kreeg. Statistisch gezien had hij alleen een “hit” kunnen scoren in 7 gevallen. De kans dat N’Kisi 23 keer toevallig scoorde is meer dan een miljoen tot 1.

Aangezien bij het onderzoek heel strikt is gelet op vervuiling door normale sensoren zoals dat N’Kisi heeft kunnen horen of zien wat Aimee aan het doen was, kan dit worden uitgesloten.

Voordat Aimee contact zocht met Rupert Sheldrake heeft ze gedurende twee jaar voorvallen bijgehouden die wezen op telepathische vermogens van N’Kisi. De reden hiervoor was dat het haar was opgevallen dat N’Kisi vaak blijk gaf van haar gedachten en intenties. Een voorbeeld hiervan is dat ze bijvoorbeeld een zin las: “The blacker the berry, the sweeter the juice.” en dat ze N’Kisi hoorde zeggen “Thats called black.” op hetzelfde moment. Of dat ze in een andere kamer dan N’Kisi naar een kaart zat te kijken met een paarse auto en dacht, wat een verbazingwekkende kleur paars is dat en dat ze N’Kisi beneden hoorde zeggen ‘Oh wow, look at the pretty purple’.

Van alle verschillende voorbeelden is misschien de meest verbazingwekkende wel toen N’Kisi haar stoorde in haar dromen (N’Kisi slaapt meestal op de kamer van Aimee). “Ik was bijvoorbeeld aan het dromen dat ik aan het werk was met de tape recorder. N’Kisi zei hardop “You have to push the button.” en dat was precies wat ik aan het doen was in mijn droom, zijn stem maakte me wakker.

Het eerste testje dat Rupert Sheldrake met Aimee en N’Kisi deed toen hij ze voor het eerst ontmoette, was dat hij Aimee meenam naar een andere kamer (waar N’Kisi haar niet kon zien) en haar naar plaatjes liet kijken op verschillende kaarten. Na een aantal kaarten bekeken te hebben stak ze er 1 omhoog met de afbeelding van een meisje en keek er intensief naar. Toen ze dat deed hoorden ze N’Kisi in de andere kamer heel duidelijk zeggen “Thats a girl”. Aangezien ze in een andere kamer zaten en niet hadden gesproken over de afbeelding, was het erg onwaarschijnlijk dat er aanwijzingen waren geven die door de normale sensoren konden worden opgevangen.

Rupert Sheldrake vond het belangrijk om deze schijnbare telepathie onder gecontroleerde omstandigheden te onderzoeken en ze ontwikkelden een procedure waarbij N’Kisi in zijn vertrouwde omgeving kon verblijven en het onderzoek toch op een gecontroleerde manier kon worden uitgevoerd. Gedurende het onderzoek bleef N’Kisi in zijn kooi in de woonkamer, er was verder niemand in de kamer, Aimee ging naar een andere kamer op een andere verdieping. N’Kisi kon haar niet zien en horen en Aimee heeft in geen enkel geval gesproken, zoals de tapes van de video-opnamen die haar voortdurend hebben opgenomen bewijzen. Beiden zijn op
video opgenomen waarbij de tijd meeliep.

Er zijn in totaal 131 sessies gedaan waarbij Aimee een afbeelding te zien kreeg die ze uit een gesloten envelop moest halen. Drie mensen hebben onafhankelijk van elkaar een transcriptie geschreven van wat ze N’Kisi hoorden zeggen. Twee van deze mensen zaten in Amerika en een in Engeland. Deze mensen wisten niet wat Aimee te zien kreeg en kenden verder ook geen details van het onderzoek. Aimee heeft zelf naderhand ook een transcriptie gemaakt. Tussen de drie ‘opschrijvers’ was veel overeenkomst, in een aantal gevallen misten ze een aantal gesproken woorden, dit was voornamelijk het geval met de Engelse persoon die niet vertrouwd was met het Amerikaanse accent van N’Kisi.

Als N’Kisi een trefwoord zegt wat niet op de afbeelding voorkomt dan wordt dat gerekend als een ‘Miss’, en als hij een woord zegt dat wel op de afbeelding staat wordt dat gerekend als een ‘Hit’. Bijvoorbeeld met een afbeelding waarop een persoon met een telefoon staat zonder bloemen op de foto en N’Kisi zegt telefoon en bloemen dan scoorde hij een ‘hit’ en een ‘miss’.

De gegevens zijn geanalyseerd door Jan Bolhuis van de Vrije Universiteit van Amsterdam.

De resultaten

Er was opvallend veel overeenstemming tussen de drie ‘blinde opschrijvers’. In 71 van de 131 gevallen sprak N’Kisi een of meer van de 19 trefwoorden. In de 60 andere sessies bleef N’Kisi of volkomen stil of zei hij geen van de trefwoorden. In deze laatste sessies werden dus geen fouten of hits gescoord, die waren dus irrelevant voor de analyse.

N’Kisi scoorde significant meer hits dan verondersteld zou worden bij toeval. Voorzover wij weten zijn er nog nooit telepathische onderzoeken gedaan op taalgebruikende dieren. En van een dier kan men niet verwachten dat hij de testsituatie begrijpt zoals een mens zou doen. Er zijn minstens twee redenen waar N’Kisi’s hits waarschijnlijk zijn onderschat in de testsituaties. Ten eerste konden we hem niet uitleggen dat hij getest werd in sessies van twee minuten, en dat wanneer de twee minuten over waren hij moest stoppen om sommige woorden te herhalen en moest beginnen om nieuwe woorden te zeggen. In 13 gevallen, ging N’Kisi door met het herhalen van een trefwoord als de volgende sessie al begonnen was. We noteerden deze woorden natuurlijk zoals het hoort als fouten, maar het zouden heel goed repeterende of verlate hits geweest kunnen zijn.

Ten tweede kon N’Kisi niet weten dat hij het aantal woorden dat hij zei tijdens een sessie moest limiteren. In tenminste 10 gevallen zei hij woorden of zinnen die wel met de afbeelding te maken hadden maar geen trefwoorden waren die wij van te voren hadden gedefinieerd. Om een voorbeeld te geven, Aimee keek naar een afbeelding van een stationwagen met een man erin die zijn hoofd uit het raampje stak. Deze foto had het trefwoord ‘car’ maar N’Kisi zei geen car. In plaats daarvan zei hij, ‘Uh-oh, careful, you put your head out’. Dit werd dus niet als een hit of miss gerekend omdat er geen van de trefwoorden gezegd werd. Andere voorbeelden zijn: “What ya doing on the phone”, bij de kaart van een een man met een telefoon en “Can I give you a hug” bij een kaart van een elkaar omhelzend koppel.

De resultaten bewijzen naast de telepathische mogelijkheden dat N’Kisi op een betekenisvolle manier met gesproken taal omgaat, anders waren deze onderzoeken niet mogelijk geweest. Er is natuurlijk meer onderzoek voor nodig, maar het lijkt er ook op te wijzen dat
papegaaien die op een andere manier benaderd worden en zich niet vervelen, meer gebruik maken van de mogelijkheden en de gereedschappen die hen geleerd zijn.

Het gebruik van taal als gereedschap bij dieren zoals de Afrikaanse Grijze Papegaai maakt het mogelijk om te filosoferen over de intelligentie van andere dieren. Taal staat ons nog in de weg om te communiceren met dieren van wie wij al dan niet vermoeden dat ze over een grote intelligentie beschikken.

Bronnen:

Sheldrake
Paper Sheldrake
Audio N’Kisi
BBC

Bronnen:

Alex Foundation

Primidi
Onderzoek

http://www.alexfoundation.org/links.html

http://www.alexfoundation.org/Alex_and_me.html

http://www.alexfoundation.org/dr_pepperberg_speaking.html

Foto door Jonathan g wang geplaatst op Wikipedia.
Congo African Grey pet on a perch.JPGEnglish: Cinderella, a Congo African Grey Parrot, picture taken 3/7/2006, New York City.

http://www.sheldrake.org/nkisi/
http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/3430481.stm
http://www.sheldrake.org/articles/pdf/parrot_telepathy.pdf
http://www.sheldrake.org/nkisi/nkisi1_text.html

Alex & Me
Alex & Me