Zijn naam zal je niet tegenkomen in de geschiedenisboekjes en ook op de lijst met de belangrijkste Nederlanders kom je hem niet tegen. En dat is eigenlijk wel vreemd. We hebben het over Johannes Wardenier, de man die in 1934 de voorpagina’s haalde en zelfs op de beurzen de olieprijs deed kelderen met zijn verhalen over de brandstofloze motor. (Geschreven door Frank.)
Nicola Tesla, geniaal uitvinder van vele hedendaagse technische snufjes, verguist en veel minder bekend dan andere uitvinders die eigenlijk veel minder presteerden. Was Jo Wardenier ook zo’n figuur? Foto van Wikipedia.org, bestand : N. Tesla.
In een eerder artikel op deze site brachten we het verhaal van deze markante Nederlander onder de aandacht. In dit stuk een hernieuwde kennismaking met Wardenier en een interview met René de Rooij die besloten heeft het onderzoek naar de brandstofloze motor nieuw leven in te blazen.
Intro: 2 november 1934
De 22-jarige Johannes Wardenier was voornemens om in Wolvenga (NL) een brandstofloze motor te produceren die de geschiedenis zou veranderen. 6 Jaar was eraan gewerkt, architecten hadden al een schetsontwerp gemaakt voor een fabriek die 300 meter lang en 280 meter breed moest worden. De hele onderneming zou aan 13.000 mensen werk gaan bieden. De gemeente had op voorhand 60 hectare grond toegewezen en burgemeester Maas en wethouder Muurling stonden geheel achter dit project. Techneuten van de Ford-fabriek uit Engeland hadden een bezoek gebracht en rijksingenieurs waren getuigen geweest van een proef. Vooruitlopend op dit nieuws waren de grondprijzen in Wolvenga gestegen en was zelfs de olieprijs in de wereld gedaald. Om de demonstratie wereldkundig te maken zou een speciaal gemaakte bus uitgerust worden met deze wonderbaarlijke motor om vervolgens 3 maanden door Europa te toeren, zonder ook maar 1 keer brandstof in te nemen.
Niets stond deze eenvoudige jongen in de weg, wiens grootste prestatie tot dan toe was geweest om een inpakmachine te bouwen voor een lokale beschuitfabriek waar hij werkzaam was.
klik hier om wat voor en tegen meningen op een rijtje te zien.
FsC: Het klinkt als een successtory die zijn weerga niet kent. Wat ging er mis?
RdR: Wat gaat er steeds mis? Alle uitvinders, over de gehele wereld, die claimen een brandstofloze / brandstofarme machine te hebben ontwikkeld ondergaan een soortgelijk lot als Wardenier. Vlak voor de demonstratie verdwijnt de uitvinding en alle betrokkenen zwijgen of ontkennen alles.
FsC: Dat zou twee dingen kunnen betekenen. Of er was nooit sprake van een brandstofloze motor of er is sprake van bewuste complotten om te voorkomen dat dergelijke technieken het daglicht zien. Was er in het geval van Wardenier wel sprake van een brandstofloze motor?
RdR: De brandstof-LOZE motor bestaat volgens mij niet maar wel de brandstof-ARME motor, de Stirlingmotor is daar een voorbeeld van. Van een complot is echter geen enkel bewijs, maar het is wel meer dan toeval dat alle uitvinders hetzelfde overkomt. In het geval van Wardenier was het e.e.a. onduidelijk. Wardenier heeft toen zelf al aangegeven: “Zoals de motor thans geconstrueerd is zal zij 3 maanden onafgebroken dag en nacht kunnen lopen, zonder dat bijvulling hoeft plaats te vinden”. Dus ook een beperkte tijd en dan moet er iets gebeuren. De
vraag is wàt en wàt verstond Wardenier onder brandstof? Koolzaadolie of frietvet worden niet gezien als een brandstof. Maar het kan wel als zodanig gebruikt worden. Als dit geen brandstof is, dan is de dieselmotor ook een brandstofloze motor. Perslucht zou een vorm kunnen zijn van brandstofloos, maar kan hij dan 3 maanden lopen?
FsC: De historie wijst uit dat zowel techneuten van de Ford-fabriek, rijksingenieurs en notabelen in het stadium voor de ‘grote presentatie’ de motor gezien hebben en kennelijk geen kritiek hadden, integendeel. Ik denk dat we kunnen aannemen dat Wardenier wel degelijk een bijzondere motor had. Een complot kan misschien niet bewezen worden, maar de daarop op volgende ‘onverwachte samenloop van omstandigheden’ wijzen wel die kant uit. Of is er volgens jou iets anders aan de hand?
RdR: Wardenier had inderdaad iets bijzonders ontdekt, of dit een totaal nieuwe motor was of een systeem toegevoegd aan een bestaande motor. Wat dit nu is, is slechts bekend bij een zeer klein aantal mensen en mogelijk, na zoveel jaren, bij hun kinderen. Wat een complot betreft, een uitvinding staat bijna nooit op zichzelf. Het idee wordt meestal op verschillende plaatsen geboren en er wordt op verschillende plaatsen aan gewerkt. Mogelijk dat Wardenier een systeem in de motor gebruikte wat, op een andere plaats, voor een ander doel werd ontwikkeld. Om te voorkomen dat het bekend werd heeft men de motor laten verdwijnen. Dit wil dan niet zeggen dat er dan een verbinding bestaat met het lot van de andere uitvinders maar berust dan op een toeval. Echter uitsluiten kan men niets.
FsC: We weten dat na het verdwijnen van de motor en de kortstondige opname in een psychiatrisch ziekenhuis Wardenier van het strijdtoneel verdween. Toen de oorlog aanbrak dook hij opeens weer op. Wardenier werd door de Duitsers gepakt voor zijn aandeel in het verzet en geïnterneerd in de kampen. Het was gloeilampenmagnaat Frits Philips zelf die Wardenier uit het kamp en uit handen van de Duitse bezetter wist te krijgen en terug naar Nederland te brengen. Berust deze opmerkelijke prestatie op louter toeval, was het een doelgerichte actie of moeten we het formele standpunt van Philips geloven dat “het algemeen bekend is dat de heer Philips zich in die tijd veel heeft ingezet voor Nederlanders in Duits gevangenschap?
RdR: Doordat Wardenier regelmatig werd overgeplaatst, van kamp naar tuchthuis enz., kan het haast geen toeval meer zijn. Hiervoor moest men beschikken over inside informatie.
Informatie gekocht of had Philips zulke goede contacten binnen het Duitse leger dat zij Wardenier konden vinden? Rijst direct de vraag; als Wardenier uit het zicht was hoe wist men dat hij gevangen zat? Ik denk dat alleen Philips hierin opheldering kan brengen.
FsC: Dat geeft dan wel weer te denken. We weten dat Wardenier uiteindelijk na de oorlog bij Philips in dienst treedt. En ondanks dat hij verder niet meer naar buiten trad was het zijn omgeving wel opgevallen dat hij in goeden doen was. Kan je hier wat meer over vertellen?
RdR: Dat hij in dienst is geweest bij Philips wordt nog steeds door Philips ontkend. Afgaande op andere verklaringen zou hij wel in dienst zijn geweest. Dat hij in goeden doen was betwijfel ik. Volgens het verhaal van voor de oorlog was het een man die niet veel eiste en snel tevreden was.
Na de oorlog had hij inkomsten, een behoorlijke vrijheid en hij tekende veel, dus in dat opzicht zou hij tevreden zijn. Maar volgens mij was hij ook flink gefrustreerd. Dat komt naar voren doordat hij, volgens de informatie, bij een kosthuis van hem tekeningen en onderdelen in een regenput heeft gegooid.
FsC: Raadselen en nog eens raadselen. Ook over zijn dood en begraafplaats bestaat onduidelijkheid. Wat kan je daarover vertellen?
RdR: De dood is helemaal een raar verhaal. Van alle partijen die in het verhaal worden genoemd is er geen die er baat bij heeft om hem na het overlijden te laten verdwijnen.
1- Het zijn dat de familie een andere begraafplaats aanwees om te voorkomen dat er vreemden uit nieuwsgierigheid zijn graf bezoeken.
2- Daar niemand het stoffelijk overschot heeft gezien, kan er zelfs twijfel bestaan of hij wel in 1960 is overleden. Hij is tenslotte vòòr de oorlog ook een tijd uit het zicht geweest. Vraag is dan, waarom een overlijden in scène zetten i.p.v. gewoon opstappen?
FsC: Oké, laten we een sprong in de tijd maken, 2005. Jij hebt besloten om een speurtocht te starten naar de feiten, en misschien wel fictie, van de brandstofloze motor. Wat ligt daaraan ten grondslag?
RdR: De basis is eigenlijk gelegd toen ik kind was. Mijn vader onderhield zijn auto altijd zelf en kwam nooit in een garage. Hierbij was ik bijna altijd aanwezig en gaf dan wat gereedschap aan en heb toen zelf, beetje bij beetje, een aardig stukje leren sleutelen. Daardoor was ik al zeer jong bekend met automotoren. In die periode zag ik op de TV beelden van een autobus die was uitgerust met een warme-luchtmotor van Philips. Met deze bus was testgereden en de motor zou naar Amerika gaan voor verdere doorontwikkeling. Mijn vader maakte toen de opmerking “hij gaat naar Amerika, die zien wij nooit meer terug”. Dit heeft mij, om een voor mij onbekende reden, nooit meer losgelaten. Een paar weken geleden was er op een discussieforum van een politieke partij het onderwerp “innovatie”. Hier werden verschillende technieken aangegeven en besproken. Normaal lees ik e.e.a. maar deze keer moest ik nodig ook een stukje plaatsen. Ik heb toen de warme-luchtmotor van Philips genoemd en dat wij hier in Nederland dat soort innovatie verkwanselen.
Nicola Tesla in zijn laboratorium aan het werk met vrije energie. Foto van Wikipedia; file; N. Tesla.
Daar ik niet meer wist in welk jaar ik de motor had gezien ben ik op Internet gaan zoeken. Hierbij kwamen de gegevens Philips, warme-luchtmotor, bus en Wardenier naar voren. Ik had nog nooit van Wardenier gehoord. Ik heb e.e.a. eens doorgelezen en het was een verhaal van leugens en bedrog. De allergrootste vraag in het verhaal is “Wie spreekt nu eigenlijk de waarheid ?” Ik heb toen eens verder op het net gekeken en daar passeerde ook de naam van dhr. Sloot (datacompressie) en nog andere uitvinders. Toen zag ik dat bij bepaalde uitvindingen, met name brandstofloze machines, kort voor het wereldkundig maken, zaken verdwijnen tot en met de gehele uitvinding. Verder, dat in deze gevallen een ieder die hiermee te maken had nooit meer iets zegt over de vinding, ook de uitvinder zelf niet. Het geval van dhr. Sloot wijkt af, daar hij ten tijde van de verdwijning van zijn vinding, is overleden. Hierna ben ik mij wat verder gaan verdiepen in het verhaal Wardenier en tracht nu via Internet medestanders te krijgen om dit verhaal eens verder uit te gaan zoeken.
FsC: In feite doe je dus een beroep op de Internet community om meer over Wardenier en zijn motor te weten te komen. Wat voor soort informatie hoop je op deze manier te krijgen?
RdR: Dit onderzoek is al een aantal
maal door journalisten uitgevoerd, maar het blijft een mysterie. Er zijn nog een aantal zaken welke niet of niet goed zijn uitgediept. Tot nu toe heeft men alle aandacht op de persoon Wardenier gericht. Hierbij is de motor over het hoofd gezien.
Betrokken personen / hun familie, die niet wilden praten of niet wilden dat hun naam bekend werd, toch de kans geven hun verhaal te vertellen via e-mail of op andere wijze.
Dit geldt natuurlijk ook voor alle betrokkenen / familie, de gemeente, genoemde bedrijven, veldwacht, marechaussee en andere overheidsonderdelen, dus echt alle betrokkenen. Tevens zijn er natuurlijk nog andere wegen, archieven, oorlogsdocumentatie etc, te bewandelen om te trachten informatie over deze zaak te krijgen. Al deze mensen moeten worden opgespoord en benaderd. Informatie uit archieven opgevraagd en nagetrokken. Dit alles is heel veel werk en vereist ook een stuk kennis. En waar kan men beter kennis vinden dan op het Internet.
FsC: Ik kan me voorstellen dat mensen die iets meer weten niet zomaar naar voren zullen stappen. Zou jij kunnen aangeven waarom ze dat nou juist wel moeten doen?
RdR: In het gehele verhaal lijkt het of de betrokkenen ergens bang voor zijn. Henk Ymker, schrijver van het boek ‘Het Mysterie Wardenier’, kwam dit verschijnsel in 1984 ook tegen. Mensen die met hem spraken trokken een paar uur later hun verhaal in of mensen wilden helemaal niets zeggen. Dit had hij in zijn loopbaan als journalist nog nooit meegemaakt. Door het zwijgen wordt de leugen en het bedrog in bescherming genomen. Dit heeft, in het verleden, al een aantal mensen schade toegebracht en als de vinding bestaat en werkt, worden heel veel mensen én het milieu benadeeld. Maar als AL deze mensen nu wel eens gaan praten, de waarheid eens naar buiten brengen én de openbaarheid zoeken, wie is dan nog in staat om het deksel op de beerput te houden NIETS of NIEMAND !!!! En daar zouden wij als Internet community behulpzaam bij kunnen zijn door de waarheid publiekelijk te maken.
FsC: Ik ben het helemaal met je eens maar kan mijzelf ook voorstellen dat ‘zij die weten’ wantrouwig zullen zijn. Ik bedoel waarom zou men naar jou toe openheid van zaken geven?
RdR: Dat is juist het grote probleem “vertrouwen”. Dit kan wel eens de nodige tijd kosten. Echter zullen de betrokkenen de garantie moeten krijgen dat hun naam niet naar buiten wordt gebracht, mist dit strikt noodzakelijk is. Daarom moeten de mensen de kans krijgen hun verhaal via e-mail of eventueel een brief te kunnen vertellen, zodat niemand weet dat zij hun verhaal verteld hebben. Hiermee bedoel ik niet een anonieme brief of iets dergelijks. Wij moeten, indien nodig, wel in staat zijn bewijs te kunnen leveren en dat kan niet via anonieme brieven.
Tevens zal moeten worden voorkomen dat iemands naam schade oploopt door iets wat al zolang geleden is gebeurd. Het hoofddoel is tenslotte de motor en degene die verantwoordelijk is voor de verdwijning hiervan. Dus als er informatie binnenkomt, zal er constant een afweging moeten worden gemaakt wat wel en wat niet te gebruiken. Dat geldt ook voor informatie die direct naar de persoon terugverwijst.
FsC: Heb je een website waar mensen meer informatie kunnen vinden of met je in contact kunnen treden?
RdR: Ja, ik heb een heel eenvoudige website gemaakt met daarop een kort verhaal over Wardenier. Dit stuk is afkomstig van dossierX en is met toestemming van de auteur, FsC, gebruikt voor deze website. Tevens zijn er een aantal stukjes informatie neergezet met daaraan wat vragen gekoppeld. Als men dit goed leest, kan men zien dat er buiten de betrokkenen en Philips nog een speler actief was. Deze zijde is in de voorgaande onderzoeken niet of niet voldoende belicht. De site is te vinden op http://members.lycos.nl/renederooij/index.htm
Aanverwant:
Boekverslag ’Mysterie Wardenier’
Het boek “Het
mysterie Wardenier“, geschreven en in zelfbeheer uitgegeven door Han Wielick en Henk Ymker in 1984
Wardenier deel 1 en 2:
http://www.stelling.nl/kleintje/362/Wardeele.htm
http://www.stelling.nl/kleintje/363/Wardeel2.htm
The water engine
http://www.youtube.com/watch?v=m_21KafrwRc
Kate Bush: Cloudbusting