Boekrecensie Spiegelzee – De zeespiegelgeschiedenis van de mens, auteur S. Kroonenberg, Emeritus hoogleraar geologie TU Delft. De auteur neemt ons, vanaf het Spiegelzee paviljoen van Katwijk aan Zee, mee op een tocht langs de diverse kusten op onze aarde die, in de loop van de vele jaren (waarin ijstijden en interglacialen), soms oprezen dan wel soms daalden. 

Dat stijgen en zakken van het land is een buitengewoon gecompliceerde zaak waardoor ook onze wetenschappers wat van de wijs plegen te raken. Dat komt doordat de achterliggende processen met elkaar verweven zijn en het dus soms niet helemaal helder is, waardoor het waargenomen effect eigenlijk wordt/werd veroorzaakt.

In het boek komen daarom o.a. de volgende effecten aan de orde:
– Zeespiegeldaling en -stijging door het opbouwen van het ijspakket en het ook weer afsmelten gedurende respectievelijk ijstijden en tussenijstijden (de achterliggende processen; Nutatie, Precessie, Excentriciteit, zonneactiviteit, scheefstand aardas).
– Plaattektoniek; het verzakken van de continentale platen door het gewicht van het ijs en het opveren van de plaat door het afsmelten van ijskappen (Glacio-isostasie).
– Het aangroeien, opkomen en verzinken van koraaleilanden rond en op vulkanen; van franjerif via barrièrerif naar atol.
– Het veranderen van onderaardse magma stromingen door rijzende en zakkende continentale platen en het ontstaan van vulkanische opheffingen/dalingen.
– De vervorming van de aarde van een ovale- naar een meer ronde vorm; gedurende een ijstijd met ijskappen naar een tussenijstijd, met bijbehorende opheffing en daling van de grond en zeespiegel.
– Het aangroeien van land door de aanvoer van sediment door rivieren.
– De afkalving van kusten door zware stormen en het soms doorbreken van de duinenrij.
– Aanvoering van bodemlagen, ook gedurende ijstijden (löss), door stofstormen (door verminderde plantengroei).
– Het omhoog stuwen van het land door de aangroei van zware ijskappen en de aanvoer van materiaal door gletsjers.
– het aangroeien van duinen langs kusten door het vasthouden van zand rondom de planten die er groeien.
– De langzame inklinking van de grond achter de kust- en rivierduinen & het snellere zakken van de bodem door waterverdamping/wateronttrekking (aan moeras of veengronden).
– De invloed van de 3 tot 5 jaar durende cyclus van El Niño’s en La Niña’s op het klimaat en hun grootschalige cycli in de afwisseling daarvan (Pacific Decadal Oscillation, een 60-jarige cyclus naar het zich laat aanzien); iets wat onze aardewetenschappers nog niet begrijpen of doorgronden, want het is een astronomisch fenomeen.
– Bijkomende astronomische cycli op dit gebied; zoals de 18 jarige nodale cyclus die het gevolg is van variaties in de hoek van de maanbaan om de aarde.
– De curve van Milan Milankoviḉ; de baan van de aarde om de zon, welke onderhevig is aan de rondgang van de zware planeten en waardoor de zon een aardige wiebel vertoont.

Het boek is in de ons alweer zo bekende stijl geschreven; doorspekt met leuke reisverhalen en dito anekdotes, met op bijna iedere bladzijde wel een afbeelding van een foto, een schema of andere tekening. Daardoor werd het geheel een overzichtelijk en heerlijk leesbaar boek dat ons zeker meer inzicht geeft in de vele processen achter het stijgen en dalen van onze zeespiegel en de invloeden op het rijzen en dalen van het land.

Eerder verschenen boeken S. Kroonenberg
(Emeritus Hoogleraar Geologie aan de Technische Universiteit Delft)
De menselijke maat
Waarom de hel naar zwavel stinkt
De binnenplaats van Babel