Mosasaurus ‘Carlo’ was afgedwaald van familiegroep?

Carlo Brauer was bezig met zijn dagelijkse werkzaamheden in de top van de Lixhe-3 kalksteenlaag van de Gulpen formatie toen hij vreemd glinsterend spul zag liggen in de schepbak van zijn graafmachine. Hij stapte uit de cabine en wierp er een inspecterende blik in. Daar zag hij de licht-bruine glinsterende tanden van een Mosasaurus liggen!


Een van de vrijwilligers is hard aan het werk met het losmaken van al ingepakte resten van Mosasaurus ‘Carlo’. Nadat de resten waren losgemaakt van de ondergrond, werden ze vervoerd naar het Natuurhistorisch Museum in Maastricht. Daar zullen de resten worden onderzocht, geconserveerd en geprepareerd. De medewerkers streefden ernaar om alle resten voor 28/29 september te hebben geborgen. Met het oog op de naderende nachtvorst was haast geboden; vorst heeft een verwerende werking op de fossiele resten. Inmiddels zijn alle resten van de Mosasaurus geborgen, zo meldde de Telegraaf op 27 september 2012. (Foto geplaatst met toestemming van de fotograaf.)

De vondst van het jaar
Direct na de melding van de vondst door C. Brauer, op maandag 17 september 2012, stopte het Enci team de plaatselijke werkzaamheden en stelden ze het Natuurhistorisch Museum in Maastricht op de hoogte van de vondst van het jaar. Wetenschappers van het museum en de diverse vrijwilligers waren tien dagen druk doende met het bergen van de fossiele resten van de Mosasaurus; nu ‘Carlo’ genoemd (naar de Enci medewerker die zijn resten ontdekte).

In de Lixhe-3 laag is hier in Nederland nog nooit ook maar een spoor van een Mosasaurus gevonden; gedurende de periode dat deze kalksteen laag zich vormde was het namelijk vrij koud op onze lengtegraad en daar hielden Mosasauriërs niet zo van. De Mosasauriërs die toen de zeeën en oceanen bevolkten, zwommen meestal tot op een paar honderd kilometer zuidelijker rond, waar waarschijnlijk meer vis was te vinden.

Gevonden; zee-egels met bijtsporen
We vonden in deze Lixhe kalksteenlagen wel diverse fossiele zee-egels met duidelijke bijtsporen. Tussen de bijtgaten zit een afstand van ongeveer 4 (bijtgat met diameter 1,5 tot 2 cm) tot 6 (bijtgat diameter 2 tot 2,5 cm) centimeter. Is Carlo misschien een familielid van een van die daders? (Zie artikel Ber en de mis bite’s op deze website.)

Mosasauriërs leefden in familiegroepen?
Misschien leefden Mosasauriërs in groepen die verwant waren aan elkaar. Hierbij zouden we een gelijkenis kunnen trekken met onze huidige zeezoogdieren die ook in familieverband rondzwemmen in de oceanen. Met walvissen hebben we de ervaring dat een of meerdere exemplaren af en toe afdwalen van de rest van de familie en vervolgens totaal de weg kwijtraken. De mogelijkheid biedt zich dan aan dat ze totaal verzwakt raken en aanspoelen op onze stranden. Het is mogelijk dat Mosasaurus Carlo zo’n verdwaald individu was.


Groot brok kalksteen met vermoedelijk de resten van een sleutelbeen van ‘Carlo’, het stuk moet nog worden ingepakt in gips met linnen om beschadiging tijdens transport te voorkomen. (Foto geplaatst met toestemming van de fotograaf).

De berging van de
fossiele resten

Bij de berging van de fossiele resten deed het Maastrichtse Museum een beroep op de hulp van enkele vrijwilligers die zich – in de loop van vele jaren van vrijetijdsbesteding op dit gebied – hebben gespecialiseerd in het bergen van fossiele resten. Onder het toeziend oog van geologen en overige medewerkers van het museum, werden de gevonden resten in een laag gips met linnen verpakt en genummerd. Nadat de brokstukken waren losgemaakt uit de ondergrond, werden ze vervoerd naar het Maastrichtse Natuurhistorische Museum. In de loop van de komende jaren zullen de botten voorzichtig worden geconserveerd en geprepareerd.

Familie, afmetingen en ouderdom
Het skelet is ongeveer 13 meter lang waarbij de kop van het dier rond de 1,25 meter lang is. Meestal zijn de fossiele resten door het aanvreten van aaseters en de werking van zeestromingen nogal wat verspoeld en verplaatst; dat is nu ook het geval want de diverse stukken van Carlo lagen niet meer netjes aangesloten. Sommige botten zijn gebroken en mogelijk door aaseters versleept.


Brokstuk met resten van een zwempoot van ‘Carlo’. (Foto geplaatst met toestemming van de fotograaf.)

De ouderdom van Carlo’s fossiele resten wordt geschat op 67,83 miljoen jaar. De gevonden soort is vermoedelijk verwant aan Mosasaurus Hoffmanni, maar het onderzoek door diverse specialisten op dit gebied moet nog worden gedaan. Wellicht kan dat onderzoek ook aantonen of het hier gaat om een oud, ziek en verzwakt exemplaar dat totaal verdwaald was.

Grote zeezoogdieren in onze huidige oceanen
Grote walvissen leven meestal in familieverband; een moeder met kind, ouders met kind of (in foerageer gebieden) in grotere groepen. Maar sommige soorten, zoals de Blauwe Vinvis, kunnen ook alleen grote reizen ondernemen. Paring vindt plaats in het najaar op het noordelijk halfrond (voor noordelijke walvis families). Op het zuidelijk halfrond vindt de paring plaats tijdens de zuidelijke herfst/winter (rond juli). Levensverwachting (ingeval ze niet door mensen worden gevangen): 80 tot 110 jaar! Zoogtijd: 7 tot 8 maanden.

Van Potvissen is bekend dat de oudere mannetjes het grootste gedeelte van het jaar alleen leven, of in kleine groepen rondzwemmen. Gedurende het paarseizoen sluiten ze zich aan bij de kudde om te paren.
Op de website Walvisstrandingen.nl kun je heel wat wetenswaardigheden over de diverse zeezoogdieren vinden. Op de genoemde website zijn van alle soorten; illustraties en diverse foto’s te vinden.

(Geschreven door N. Quist, foto datum; 22-9- 2012)

Linken met betrekking tot dit onderwerp 
Mosasauriërs waren prooi van haaien
http://www.kennislink.nl/publicaties/mosasauriers-waren-prooi-van-haaien
Belgische Maashagedissen
http://www.natuurinformatie.nl/ndb.kbin.nl/natuurdatabase.nl/i000121.html
Terug in de tijd met Ber
http://www.wetenschap24.nl/nieuws/artikelen/2006/oktober/Terug-in-de-tijd-met-B-r.html
Gestrande walvissen op de Nederlandse kust
http://www.walvisstrandingen.nl/ws/ws/i000268.html
Potvis strandingen
http://www.walvisstrandingen.nl/ws/ws/
i000276.html